Mucopolysaccharidose type 6 (Maroteaux-Lamy-syndroom)

Symptomen van mucopolysaccharidose type 6^{1, 2, 7, 10}

Classificatie van mucopolysaccharidose

Op basis van de specifiek betrokken substraten is de ziekte in 9 varianten geclassificeerd: MPS I t/m IX; de aanduidingen MPS V en VIII worden echter niet meer gebruikt. Van MPS type IX zijn sinds 1996 wereldwijd slechts vier gevallen gerapporteerd.

Met uitzondering van MPS II is de overerving van alle vormen van MPS autosomaal recessief (MPS II is x-gebonden recessief).

MPS-Plus syndroom

Recent (2017) is er een ziektebeeld geïdentificeerd dat de klinische presentatie van MPS heeft, maar daarnaast ook renale en hematologische pathologie. Deze uiterst zeldzame variant wordt vooralsnog aangeduid met ‘MPS-Plus syndroom’ en is aangetroffen bij een Siberisch volk, de Yakut, en twee kinderen van Turkse origine. In tegenstelling tot wat bij alle andere vormen van MPS het geval is, waren bij deze patiënten geen enzymdeficiënties aanwezig. Wel werd een mutatie gevonden in het VPS33A-gen, waarvan is vastgesteld dat het onder andere een rol speelt in het reguleren van het GAG-metabolisme en de zuurgraad in het lysosoom.

Mucopolysaccharidose type 6 (Maroteaux-Lamy)

MPS-6 wordt ook wel Maroteaux-Lamy-syndroom genoemd (naar de ontdekkers). Het ziektebeeld van MPS-6 wordt gedomineerd door skeletdysplasie, dysostosis multiplex en degeneratieve gewrichtsaandoeningen in combinatie met variabele gradaties van onder andere organomegalie, cardiovasculaire en respiratoire symptomen, oculaire symptomen en neurologische complicaties. Het ziekteverloop is variabel en bestrijkt een spectrum van ernstig/snel progressief tot mild/langzaam progressief. Patiënten met MPS-6 hebben een geringe lichaamslengte en over het algemeen een normale intelligentie.

De oorzaak van mucopolysaccharidose ^{1, 2, 3, 4, 5}

De diverse varianten van mucopolysaccharidose worden veroorzaakt door verschillende genmutaties. Deze genmutaties hebben met elkaar gemeen dat ze leiden tot een deficiëntie van een of meer van de 11 enzymen die een rol spelen in de afbraak van glycosaminoglycanen (afgekort GAG’s; het synoniem mucopolysacchariden is obsoleet).

MPS-6 wordt veroorzaakt door mutaties in het ARSB-gen, dat codeert voor het enzym arylsulfatase-B (ASB).

Het mechanisme van mucopolysaccharidose ^{1, 11}

De enzymdeficiëntie die optreedt bij MPS leidt tot een verstoring in de hydrolyse van dermataansulfaat, heparaansulfaat, kerataansulfaat, chondroïtinesulfaat en/of hyaluronan (hyaluronzuur), geïsoleerd of in enigerlei combinatie. Hierdoor ontstaat stapeling van glycosaminoglycanen (GAG’s) in lysosomen (bij MPS-6 zijn dat dermataansulfaat en chondroïtinesulfaat). Door de stapeling van deze substraten zwellen de lysosomen op en nemen steeds meer ruimte in het cytoplasma in beslag. Dit leidt tot verdrukking van andere celorganellen en misvorming van de celkern. In de loop van dit proces raken de cellen vergroot en ontstaat organomegalie en dysfunctie van cellen in diverse weefseltypen, zoals het hart, de milt en de lever, spier- en bindweefsel, gewrichten en het centraal zenuwstelsel. Bij alle vormen van MPS is er een verhoogde excretie van GAG’s in de urine.

Bij MPS-6 leidt deficiëntie van het enzym arylsulfatase-B tot lysosomale stapeling van dermataansulfaat en, in veel mindere mate, chondroïtinesulfaat (het primaire pathologische defect is accumulatie van dermataansulfaat).

Genotype-fenotype correlatie

Op basis van observaties van het ziektebeeld bij patiënten is geconcludeerd dat er in grote lijnen sprake is van een genotype-fenotype correlatie. Dat neemt niet weg dat er zelfs bij patiënten met exact dezelfde genmutatie verschillen in klinische presentatie kunnen zijn. Dit leidt tot de veronderstelling dat ook veranderingen in andere loci en/of omgevingsfactoren mogelijk van invloed zijn op het fenotype.